مقدمه
در صورتی که شما یا پزشک شما احتمال مبتلا شدن به دیابت را برایتان بالا میدهد، باید دانش کاملی درباره علائم، پیشگیری، و مدیریت دیابت داشته باشید. در این مقاله، قصد داریم به طور جامع درباره دیابت، یک بیماری خطرناک اما قابل کنترل، صحبت کنیم و روشهای موثر در درمان آن را بررسی کنیم.
هرگونه ظاهر شدن علائم دیابت میتواند به عنوان یک نشانه هشداردهنده محسوب شود. بنابراین، اگر هر گونه علامتی از دیابت در بدن شما مشاهده میشود، بهتر است بلافاصله به دکتر متخصص غدد و متابولیسم یا دکتر داخلی مراجعه کنید.
دیابت چیست؟
سلولها برای تامین انرژی اصلی خود به گلوکز وابسته هستند که یک قند ساده است. هنگامی که شما غذا میخورید، بیشتر کربوهیدراتها به گلوکز تبدیل شده و به سرعت در خون جذب میشوند. افزایش سطح گلوکز خون باعث تحریک پانکراس و افزایش تولید انسولین میشود. انسولین اجازه میدهد که گلوکز وارد سلولها شود.
در دیابت، بدن نمیتواند به درستی از انسولین استفاده کند یا کمبود انسولین دارد، که منجر به افزایش نامتعادل گلوکز در خون میشود. عموماً سطح قند خون بلافاصله بعد از وعده غذایی افزایش مییابد و سپس در یک یا دو ساعت بعد از آن کاهش مییابد، زیرا گلوکز از خون به سلولها منتقل میشود. اما در بیماران دیابتی، سطح قند خون برای مدت طولانی بالا میماند و ممکن است سطح قند خون بعد از غذا خوردن آنها بسیار بیشتر از حد معمول باشد.
به زبان ساده، دیابت به زبان ساده یک بیماری است که وقتی قند خون شما بیش از حد طبیعی بالا باشد، خون شما شیرینتر از حالت عادی است. به طور ساده، اگر دیابت داشته باشید، بدن شما مشکل در استفاده از قند دارد و نیاز به کنترل قند خون دارید.
انواع دیابت
در دنیای دیابت، سه نوع اصلی وجود دارد:
۱. دیابت نوع ۱
- دیابت نوع یک، نوعی بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به پانکراس حمله کرده و سلولهای تولیدکننده انسولین را تخریب میکند.
- بیشتر در کودکان، نوجوانان و جوانان رخ میدهد، اما ممکن است در هر سنی ظاهر شود.
- افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیاز به تزریق روزانه انسولین دارند.
- بیماران دیابتی مبتلا به نوع 1 حدودا 5 تا 10 درصد از کل بیماران دیابتی را تشکیل می دهند
۲. دیابت نوع ۲
- در این نوع دیابت، بدن یا انسولین کافی تولید نمیکند یا سلولها به این هورمون پاسخ نمیدهند.
- بیشترین درصد مبتلایان به دیابت ، مبتلا به دیابت نوع 2 هستند (حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد).
- اغلب در افراد میانسال و سالمند رخ میدهد و به عنوان “دیابت بزرگسالان” یا “دیابت ناشی از مقاومت به انسولین” شناخته میشود.
۳. دیابت بارداری
در برخی زنان در دوران بارداری ایجاد میشود و معمولاً پس از زایمان بهبود مییابد. اما افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش میدهد.
به عنوان “دیابت بارداری” شناخته میشود و در کل، دیابت یک موضوع جدی است که نیاز به مدیریت دقیق و درمان مناسب دارد.
مهمترین علائم دیابت چیست؟
علائم دیابت بستگی به سطح قند خون در بدن شما دارد. برخی افراد، به ویژه افرادی که دچار پیشدیابت یا دیابت نوع ۲ هستند، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. در حالی که در دیابت نوع ۱، علائم خیلی سریع ظاهر و شدیدتر می شوند.
علائم اولیه دیابت
- افزایش احساس گرسنگی
- افزایش تشنگی
- تکرار در ادرار
- کاهش وزن ناخواسته
- احساس خستگی مفرط و ضعف
- بدون دلیل آشکار
- اختلال در دید
- دیر خوب شدن زخمها
- اختلال در بویایی و ذائقه
علائم دیابت نوع 1
- افزایش تشنگی
- گرسنگی شدید
- تغییر و کاهش وزن غیرارادی
- اختلال در دید
- تکرر در ادرار
- حس خستگی
- تغییرات خلقی
علائم دیابت نوع 2
- افزایش گرسنگی
- عطش و تشنگی
- افزایش تعداد دفعات در ادرار
- تاری در دی
- خستگی
- تاخیر در التیام زخم ها
- عفونت های مکرر
علائم دیابت در زنان
- عفونتهای قارچی
- خشکی واژن
- خشکی و خارش پوست
- عفونت دستگاه ادراری
علائم دیابت در مردان
- کاهش قدرت ماهیچه ها
- کاهش میل جنسی
- اختلال نعوظ
علائم دیابت بارداری
در اکثر خانم ها، دیابت بارداری بدون علائم خاصی رخ میدهد. اکثر زنانی که این بیماری را تجربه میکنند، علائم مشخصی ندارند. پزشکان معمولاً این مشکل را در طول آزمایشی که معمولاً بین هفتههای ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام میشود، تشخیص میدهند. با این حال گاها، خانم مبتلا به دیابت بارداری ممکن است تکرر ادرار و یا افزایش تشنگی را تجربه کند.
علائم دیابت در ادرار
علائم مرتبط با ادرار در افراد مبتلا به دیابت میتواند عبارت باشد از:
افزایش فراوان ادرار: افراد دیابتی معمولاً ادرار بیش از حدی دارند و این میتواند یکی از علائم اولیه دیابت باشد.
حاوی گلوکز در ادرار: ادرار افراد دیابتی ممکن است حاوی قند (گلوکز) باشد، زیرا کلیهها نمیتوانند تمامی قند را جذب کنند و برخی از آنها دفع میشود.
خطر عفونت ادراری: به دلیل وجود گلوکز در ادرار و محیط مرطوب، افراد دیابتی بیشتر در خطر ابتلا به عفونتهای ادراری قرار دارند.
پروتئینوری یا دفع پروتئین در ادرار: در برخی از موارد، افراد ممکن است پروتئینهایی را در ادرار خود مشاهده کنند که این ممکن است نشانهای از آسیب به کلیهها یا مشکلات دیگر باشد.
این علائم ممکن است نشانههای مشکلات مرتبط با دیابت باشند. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و آزمونهای لازم را انجام دهید تا وضعیت سلامتی خود را ارزیابی کنید و درمان مناسب را دریافت کنید.
علت ابتلا به دیابت چیست؟
بستگی به نوع دیابت، دلیل ابتلا نیز متفاوت است
دیابت نوع ۱ :
علت دقیق دیابت نوع ۱ هنوز مشخص نیست. این بیماری اغلب به دلیل حمله نادرست سیستم ایمنی به سلولهای تولیدکنندهی انسولین در پانکراس ایجاد میشود. ژنتیک و حتی ویروسها نیز ممکن است در ابتلا به این نوع دیابت نقش داشته باشند.
دیابت نوع ۲ :
این نوع دیابت از ترکیب ژنتیک و سبک زندگی ناشی میشود. افراد چاق و یا دارای اضافه وزن، خصوصاً در صورت وراثت خانوادگی این بیماری، در خطر بیشتری قرار دارند. باید توجه داشت که در برخی از خانوادهها، این بیماری شایعتر است. افرادی که اعضای خانوادهشان ژنهای مشترکی را به ارث میبرند، با احتمال بیشتری به دیابت نوع ۲ و اضافه وزن دچار میشوند.
دیابت بارداری :
این نوع دیابت به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری رخ میدهد. هورمونها باعث مقاومت در بدن مادر به انسولین میشوند. زنانی که اضافه وزن دارند یا در دوران بارداری دچار افزایش وزن زیاد می شوند، بیشتر در خطر ابتلا به این نوع دیابت قرار دارند.
چه کسانی در معرض خطر دیابت هستند؟
با طبقهبندی خطر ابتلا به دیابت بر اساس نوع آن، افراد زیر در معرض خطر قرار میگیرند :
برای دیابت نوع ۱ :
- کودکان و نوجوانان
- سابقه خانوادگی: افرادی که اعضای خانوادهشان به دیابت مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت قرار دارند.
- فاکتورهای محیطی: عواملی مانند ناپرهیز از فعالیت بدنی، رژیم غذایی نامناسب، استرس، وزن بیش از حد، و عادات زندگی ناسالم میتوانند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهند.
- بیماریهای پانکراس و غدد داخلی بدن: برخی بیماریهای مانند پانکراتیت (التهاب پانکراس) و بیماریهای غدد داخلی مثل سندرم کوشینگ، میتوانند باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت شوند.
- حضور پروتئینهای سیستم ایمنی بدن (آنتیبادیها): برخی از بیماریهای خودایمنی که منجر به تخریب سلولهای بتای پانکراس میشوند، ممکن است باعث بروز دیابت نوع ۱ شوند.
- جغرافیا و محل زندگی: عوامل محیطی مانند نحوه تغذیه محلی، فرهنگ مرتبط با سلامت، و میزان فعالیت بدنی میتوانند در احتمال ابتلا به دیابت تاثیر گذار باشند.
برای دیابت نوع ۲ :
- افراد چاق یا دارای اضافه وزن
- افراد بالای ۴۵ سال
- افرادی که یکی از والدین یا اعضای خانواده به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند
- افراد کمتحرک
- زنان با سابقه دیابت بارداری
- افراد مبتلا به پیشدیابت
- افراد با فشار خون یا چربی خون افزایش یافته
برای دیابت بارداری :
- زنان چاق یا دارای اضافه وزن
- زنان بالای ۲۵ سال
- زنانی که تاکنون دچار دیابت بارداری بودهاند
- زنانی که نوزادانشان در گذشته وزن بیشتری داشتهاند
- زنان با سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲
- زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
دیابت چه عوارضی دارد؟
دیابت یک بیماری مزمن است که میتواند به طیف گستردهای از عوارض و مشکلات سلامتی منجر شود. برخی از عوارض اصلی دیابت عبارتند از:
- مشکلات قلبی و عروقی: دیابت میتواند باعث افزایش خطر بروز بیماریهای قلبی-عروقی شود، از جمله بیماری عروق کرونری، سکته قلبی و سکته مغزی.
- آسیب به کلیهها: دیابت میتواند باعث آسیب به عروق و عملکرد کلیهها شود، که ممکن است به نیاز به دیالیز یا تراشکاری کلیه منجر شود.
- بیماریهای چشمی: دیابت میتواند باعث ایجاد مشکلات چشمی مانند نوروپاتی عصبهای بینایی، رتینوپاتی دیابتی (آسیب به شبکیه) و کاتاراکت شود.
- آسیب به عصبها (نوروپاتی): دیابت میتواند باعث آسیب و خرابی عصبهای مختلف در سراسر بدن شود، که میتواند به مشکلاتی مانند درد عصبی، ضعف عضلات و مشکلات گوارشی منجر شود.
- آسیب به پا و پوست: دیابت میتواند باعث آسیب و زخمهای پوستی در پاها شود که ممکن است منجر به عفونتهای جدی و حتی نیاز به جراحی شود.
- مشکلات جنسی: دیابت میتواند باعث کاهش میل جنسی، عدم توانایی در رسیدن به ارگاسم و مشکلات دیگری در عملکرد جنسی شود.
این فقط بخشی از عوارضی است که ممکن است در افراد مبتلا به دیابت رخ دهد. به طور کلی، کنترل مناسب قند خون، فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی سالم و مراقبت دقیق از سلامتی میتواند از بروز عوارض جدی دیابت پیشگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
عوارض دیابت بارداری
عوارض دیابت بارداری میتواند بر مادر و جنین تاثیرات جدی بگذارد. این عوارض شامل:
- تولد نوازد نارس: نوزادان متاثر از دیابت بارداری ممکن است دچار کمبود وزن و اندازه نارسی شوند که ممکن است به مشکلات سلامتی آنها در دوران نوزادی منجر شود.
- تولد نوزاد با وزن بیش از حد: برخی از نوزادان زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است وزن بیش از حد داشته باشند که این موضوع میتواند در زمان زایمان به مشکلاتی منجر شود.
- افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲: همچنین افراد متأثر ممکن است در آینده به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند.
- افت قند خون: زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است تغییرات گسترده در سطح قند خون خود تجربه کنند.
- یرقان و زردی نوزاد: برخی از نوزادان ممکن است پس از تولد با یرقان و زردی مواجه شوند که نیاز به درمان دارد.
- مردهزایی: افراد مبتلا به دیابت بارداری ممکن است با مشکلات مربوط به زایمان مواجه شوند و نیاز به زایمان سزارین داشته باشند.
علاوه بر این، زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است در آینده با خطرات افزایش یافته از جمله فشار خون بالا (پرهاکلامپسی) و احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ مواجه شوند.
سخن آخر
دیابت نوع ۱ ناشی از عواملی است که شما نمیتوانید کنترل کنید، اما با کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم میتوانید از دیابت نوع ۲ جلوگیری کنید.
در صورت تجربه علائم دیابت، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود. سپس با تغییر سبک زندگی، اندازهگیری منظم قند خون، و مصرف داروهای تجویز شده، میتوانید به داشتن زندگی طولانی تر و سالم تر خود نیز کمک کنید. ( healthline و mayoclinic )